Είναι καλό που υπάρχουν ποικίλοι χαρακτήρες ή πηγή προβλημάτων;
Η ποικιλία και δημιουργεί προβλήματα και προστατεύει από προβλήματα. Κάθε χαρακτήρας είναι επιρρεπής στο να εμφανίση κάποιες ψυχιατρικές διαταραχές, αλλά ακριβώς λόγω του χαρακτήρα του μπορεί να μην κινδυνεύη από άλλες…
Η ποικιλία των χαρακτήρων αποτελεί καθ’ εαυτήν έναν πλούτο κάθε ανθρώπινου συνόλου, όπως και της Εκκλησίας. Φανταστήτε πόσο απωθητική θα ήταν η ομοιομορφία! Την ίδια στιγμή, όμως, οι νοσηρές πτυχές τους συνιστούν παγίδες, όσον αφορά στην κατανόηση και βίωση του νοήματος της πνευματικής ζωής. Οι ιδιομορφίες του ψυχισμού μπορούν (και αυτό γίνεται πολύ συχνά) να λειτουργήσουν ως παραμορφωτικό πρίσμα που θα επηρεάση τι θα προσλάβη κάποιος από τη θρησκευτικότητα και πως θα το εφαρμόση. Η διαστρέβλωση ενδέχεται να φθάση στο σημείο μιας ιδιωτικής “θεολογίας”, δηλαδή στη χρησιμοποίηση της Εκκλησίας και της αλήθειάς της προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ασυνείδητες ανάγκες του ψυχισμού.
Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: μια εξαρτητική προσωπικότητα μπορεί να περιμένη από τον Θεό τα πάντα για να δικαιολογήση τη δική της αδράνεια, ένας ψυχαναγκαστικός μπορεί να επαναλαμβάνη ανελεύθερα και μηχανιστικά θρησκευτικές πρακτικές χωρίς εσωτερική βίωση, μεθοριακές προσωπικότητες μπορεί να μεταστρέφωνται στην πίστη με πολύ φανατισμό και μετά να μην αντέχουν τις διαφορετικές απόψεις, ναρκισσιστές μπορεί να γίνουν πνευματικοί οδηγοί για να λάβουν την προσοχή των άλλων κ.ά.
Για τον λόγο αυτό και η ψυχοθεραπευτική πρακτική και η εκκλησιαστική ποιμαντική διαθέτουν αφ’ ενός μεν γενικούς κανόνες και αρχές, αφ’ ετέρου δε εξατομικευμένη αντιμετώπιση. Χαρακτηριστική είναι η διατύπωση του αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου: “Των ανθρώπων οι μεν εισί δίκαιοι, οι δε αμαρτωλοί, αλλά και εν τοις δικαίοις πολλή διαφορά, και εν τοις αμαρτωλοίς πολλή και άπειρος … ο μεν ελεήμων, αλλ’ ου σώφρων πολλάκις˙ ο δε σώφρων δε, αλλ’ ουκ ελεήμων˙ ο μεν εν ταύτη τη αρετή ονομάζεται, ο δε εν εκείνη”. Γι’ αυτό και ο Μέγας Βασίλειος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι “ενί κανόνι πάντας περιλαμβάνεσθαι τους εν τη γυμνασία της ευσεβείας αδύνατον”.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΘΕΡΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΟΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΡΗΓΟΡΗ, 2011