Η Παναγία Θεοτόκος «θησαυρός σωτηρίας» και «πηγή αφθαρσίας»
ΩΔΗ Ζ΄
Γ΄ Τροπάριον
«Θησαυρὸν σωτηρίας, καὶ πηγὴν ἀφθαρσίας,
τὴν σὲ κυήσασαν, καὶ πύργον ἀσφαλείας, καὶ θύραν μετανοίας,
τοῖς κραυγάζουσιν ἔδειξας· ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν Θεός, εὐλογητός εἶ».
Τὸ ρῆμα τῆς προτάσεως εἶναι τὸ «ἔδειξας», ποὺ σημαίνει ἀνέδειξες, ἀπέδειξες. Ὁ ποιητὴς τοῦ Κανόνος ἀπευθύνεται στὸν Χριστὸ καὶ τοῦ λέει: «ἔδειξας τὴν σὲ κυήσασαν», δηλαδή, ἀνέδειξες αὐτὴν ποὺ σὲ κυοφόρησε, αὐτὴν ποὺ σὲ γέννησε, τὴν Παναγία Μητέρα σου…, καὶ στὴ συνέχεια ἀναφέρει τέσσερα χαρακτηριστικά:
πρῶτον, «θησαυρὸν σωτηρίας»· τὴν ἀνέδειξες πλοῦτο σωτηρίας, πηγὴ ἄφθονη σωτηρίας. Διότι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος εἶναι «σωτηρίας ἡ πρόξενος», ἀφοῦ γέννησε τὸν σωτήρα τοῦ κόσμου, τὸν Χριστό. Λέμε καὶ σ’ ἕνα ἀπὸ τὰ Νεκρώσιμα Εὐλογητάρια:
«Χαῖρε σεμνή, ἡ Θεὸν σαρκὶ τεκοῦσα εἰς πάντων σωτηρίαν, δι’ ἧς γένος τῶν ἀνθρώπων εὕρατο τὴν σωτηρίαν· διὰ σοῦ εὔροιμεν Παράδεισον, Θεοτόκε ἁγνὴ εὐλογημένη».
Ἡ Παναγία εἶναι θησαυρὸς σωτηρίας ὄχι μόνο γιατὶ γέννησε τὸν σωτήρα τοῦ κόσμου, ἀλλὰ καὶ γιατὶ μὲ τὶς πρεσβεῖες καὶ μεσιτεῖες της σώζει καὶ κάθε ἕνα ποὺ μὲ πίστι τὴν ἐπικαλεῖται καὶ ζητᾶ τὴ βοήθειά της. Πόσες φορὲς μπροστὰ σ’ ἔνα κίνδυνο δὲν φωνάξαμε «Παναγία μου!» καὶ δὲν εἴδαμε ἀμέσως τὴν ἄμεσι βοήθειά της;
Ἀλλὰ ἡ Παναγία ἀνεδείχθη, κατὰ τὸν ὑμνογράφο, καὶ «πηγὴ ἀφθαρσίας». Κι αὐτό, γιατὶ γέννησε τὸν ζωοδότη Χριστό, ποὺ νίκησε τὴ φθορὰ καὶ τὸν θάνατο καὶ χάρισε μὲ τὴν Ἀνάστασί του ἀφθαρσία καὶ ζωὴ αἰώνιο.
Αὐτὴ τὴ φράσι, «πηγὴν ἀφθαρσίας», τὴν πῆρε πιθανὸν ὁ ποιητὴς ἀπὸ τὸν Ἀναστάσιμο Κανόνα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, καὶ συγκεκριμένα ἀπὸ τὸν εἱρμὸ τῆς γ΄ ὠδῆς ποὺ λέει:
«Δεῦτε πόμα πίωμεν καινόν, οὐκ ἐκ πέτρας ἀγόνου τερατουργούμενον, ἀλλ’ ἀφθαρσίας πηγὴν ἐκ τάφου ὀμβρήσαντος Χριστοῦ, ἐν ᾧ στερεούμεθα».
Τρίτον, «καὶ πύργον ἀσφαλείας». Ἀνέδειξες Χριστὲ αὐτὴν ποὺ σὲ γέννησε «καὶ πύργον ἀσφαλείας». Ἕναν πύργο στὸν ὁποῖο ὅσοι καταφεύγουν καὶ ζητήσουν προστασία βρίσκουν βοήθεια καὶ ἀσφάλεια. Κάτω ἀπὸ τὴν προστασία τῆς Παναγίας δὲν κινδυνεύουν οὔτε ἀπὸ ὁρατοὺς οὔτε ἀπὸ ἀοράτους ἐχθρούς. Οὔτε ἀπὸ τοὺς κακοποιοὺς ἀνθρώπους οὔτε ἀπὸ τοὺς πονηροὺς δαίμονες. Ἡ Παναγία εἶναι πύργος ἀπόρθητος. Γι’ αὐτὸ καὶ ψάλλουμε στοὺς Χαιρετισμοὺς «Χαῖρε τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀσάλευτος πύργος, χαῖρε τῆς βασιλείας τὸ ἀπόρθητον τεῖχος».
Τέλος, ἡ Παναγία εἶναι καὶ «θύρα μετανοίας». Μὲ ποιά ἔννοια; Ὅσοι ἁμαρτωλοὶ καταφεύγουν σ’ αὐτὴν καὶ ζητοῦν νὰ μεσιτεύσει γιὰ τὴν ἄφεσι τῶν ἁμαρτιῶν τους, ἡ Παναγία μὲ προθυμία μεταφέρει τὸ αἴτημά τους στὸν υἱὸ καὶ Θεό της καὶ ζητᾶ ἀπ’ αὐτὸν τὴ συγχώρησι. Αὐτὴ ἐγγυᾶται καὶ τὴν μετάνοια αὐτῶν ποὺ μέ συντριβὴ καὶ δάκρυα ζητοῦν τὴ μεσιτεία της.
Ἂς θυμηθοῦμε καὶ τὸ παράδειγμα τῆς ἁγίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας, μιᾶς πολὺ ἁμαρτωλῆς γυναίκας, ποὺ ὅταν πῆγε στοὺς Ἁγίους Τόπους καὶ στὴν προσπάθειά της νὰ περάσει στὸν Πανάγιο Τάφο ἐμποδίστηκε, κατέφυγε σὲ μιὰ εἰκόνα τῆς Παναγίας καὶ παρακάλεσε τὴν μητέρα τοῦ Χριστοῦ νὰ μεσιτεύσει γιὰ τὴ σωτηρία της καὶ νὰ ἐγγυηθεῖ γιὰ τὴν μετάνοιά της. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ εἰκόνα ἐκείνη ὀνομάστηκε Παναγία ἡ Ἐγγυήτρια.
Αὐτὸ ζητᾶμε καὶ στὴ ὡραιότατη ἐκείνη προσευχὴ ποὺ λέμε κάθε βράδυ στὸ Ἀπόδειπνο, τὸ «Ἄσπιλε, ἀμόλυντε». Σὲ κάποιο σημεῖο παρακαλοῦμε τὴν Παναγία: «… καὶ τὸν σὸν Υἱὸν καὶ ἡμῶν Δεσπότην καὶ Κύριον, τῇ μητρικῇ σου παῤῥησίᾳ χρωμένῃ δυσώπησον, ἵνα ἀνοίξῃ κἀμοὶ τὰ φιλάνθρωπα σπλάχνα τῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος, καὶ παριδών μου τὰ ἀναρίθμητα πταίσματα ἐπιστρέψῃ με πρὸς μετάνοιαν καὶ τῶν αὐτοῦ ἐντολῶν ἐργάτην δόκιμον ἀναδείξῃ με».
Ὁ Χριστὸς λοιπὸν ἀνέδειξε τὴν Παναγία «θησαυρὸν σωτηρίας, καὶ πηγὴν ἀφθαρσίας, καὶ πύργον ἀσφαλείας, καὶ θύραν μετανοίας». Σὲ ποιούς τὴν ἀνέδειξε; Σ’ αὐτοὺς ποὺ μαζὶ μὲ τοὺς Τρεῖς Παίδας τὸν ὑμνοῦν κραυγάζοντας· «ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν Θεός, εὐλογητός εἶ».
Ἂς τὸν ὑμνοῦμε κ’ ἐμεῖς μαζὶ μὲ τοὺς εὐαγεῖς Παῖδες ὥστε νὰ ἔχουμε τὴν Παναγία θησαυρὸν σωτηρίας, καὶ πηγὴν ἀφθαρσίας, καὶ πύργον ἀσφαλείας, καὶ θύραν μετανοίας».
Ἀρχιμ. Ἐπιφάνιος κ. Χατζηγιάγκου