Ἀδελφοί, ἡ γῆ αὐτὴ ποὺ πατοῦμε εἶνε ποτισμένη μὲ δάκρυα, εἶνε «κοιλὰς κλαυθμῶνος» (Ψαλμ. 83,7). Ὁ Ἰώβ, ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ βασανισμένους ἀνθρώπους, λέει· Ὅπως τὰ πουλιὰ εἶνε πλασμένα νὰ πετοῦν στὸν ἀέρα, ἔτσι κι ὁ ἄνθρωπος εἶνε πλασμένος γιὰ τὸ δάκρυ καὶ τὸν πόνο (βλ. Ἰὼβ 5,7). Κι ὁ ἀπόστολος Παῦλος πέρασε τὴ ζωή του μέσα στὴ θλῖψι, ἐν τούτοις εἶχε ἐσωτερικὴ χαρὰ καὶ ἔλεγε· «Χαίρω ἐν τοῖς παθήμασί μου» (Κολ. 1,24) καὶ «καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου» (Β΄ Κορ. 12,9,5). Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς λίγο πρὶν τὸν φρικτὸ Γολγοθᾶ προειδοποίησε, ὅτι ὅσοι πιστεύουν σ᾿ αὐτὸν θὰ ὑποφέρουν· «Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον» (Ἰω. 16,33).
Καὶ σήμερα στὸ εὐαγγέλιο ποὺ ἀκούσαμε βλέπουμε τὸν Κύριό μας νὰ βρίσκεται ὄχι ἐκεῖ ποὺ διασκεδάζουν ἀλλὰ κοντὰ σὲ ἕνα πονεμένο πλάσμα, σὲ μία γυναίκα ἔγγαμη. Εἶχε τὸ δυστύχημα νὰ πεθάνῃ ὁ ἄντρας της ὅταν ἀκόμα ἦταν νέα καὶ τῆς ἄφησε ὀρφανὸ ἕνα μονάκριβο ἀγόρι. Ἡ γυναίκα αὐτὴ δὲν ἦ θε σὲ δεύτερο γάμο· ἔμεινε πιστὴ στὴ μνήμη τοῦ ἀντρός της καὶ ἀφωσιωμένη στὸ παιδί της. Βλέποντάς το ἦταν σὰ νὰ βλέπῃ τὸν ἄντρα της. Ἀλλὰ τώρα κοντὰ στὸ πρῶτο δυστύχημα ἦρθε καὶ δεύτερο. Τὸ παιδὶ ἔπεσε ἄρρωστο βαρειά. Ἡ μάνα θὰ παρακάλεσε τὸ Θεὸ μὲ δάκρυα νὰ τὸ κάνῃ καλά. Πόσα ξενύχτια δὲν θά ᾽κανε δίπλα του! Ἀλλὰ ἡ ὥρα του εἶχε φτάσει· ὁ Θεὸς τὸ πῆρε κοντά του, ὅπως προηγουμένως εἶχε πάρει τὸν ἄντρα της. Τώρα αὐτὴ κλαίει γοερά. Ὅπως ἄλλοτε συνώδευσε τὸ φέρετρο τοῦ συζύγου της, τώρα γιὰ δεύτερη φορὰ συνοδεύει τὸ φέρετρο τοῦ παιδιοῦ της. Κόσμος πολὺς ἀκολουθεῖ· θρῆνος, κλαυθμὸς καὶ κοπετὸς μεγάλος ἀκούγεται. Σ᾿ αὐτὴ τὴ θλιβερὴ στιγμὴ ἔρχεται ὁ βασιλεὺς τοῦ πόνου ἀλλὰ καὶ νικητὴς τοῦ θανάτου,ὁ Χριστός, νὰ σκορπίσῃ σὰν ἥλιος τὰ μαῦρα σύννεφα καὶ νὰ κάνῃ νὰ λάμψῃ ἡ χαρά· ἔρχεται καὶ κάνει τὸ θαῦμα τὸ μεγάλο, ἀνασταίνει τὸ νεκρὸ παιδί, καὶ ἡ λύπη τῆς χήρας μεταβάλλεται σὲ ἀγαλλίασι.
Δὲν θέλω τώρα νὰ μιλήσω οὔτε γιὰ τὸ θάνατο οὔτε γιὰ τὴν ἀνάστασι. Παίρνω ἀφορμὴ μόνο ἀπὸ τὴ φράσι τοῦ εὐαγγελίου «καὶ αὕτη ἦν χήρα» (Λουκ. 7,12). Πάνω σ᾿ αὐτὲς οἱ δύο λέξεις θέλω νὰ στηρίξω τὸ δίδαγμα. Ποιό δίδαγμα; Ἡ χήρα αὐτὴ εἶνε ἀντιπροσωπευτικὸς τύπος ὅλων τῶν γυναικῶν ποὺ ὑποφέρουν. Δὲν εἶνε ἡ μόνη· ὑπάρχουν καὶ ἄλλες πολλὲς χῆρες, καὶ στὴν παλαιὰ ἐποχὴ καὶ σήμερα. Ὑπάρχει βέβαια διαφορά, χήρα ἀπὸ χήρα διαφέρει. Ὑπάρχουν χῆρες ποὺ δὲν ἀξίζουν τὸ ἱερὸ ὄνομα τῆς χηρείας. Εἶνε χῆρες κακές, πονηρές, ἁμαρτωλές. Δὲν μένουν ἀφωσιωμένες στὴ μνήμη τοῦ ἀνδρός τους. Τὶς βλέπεις καὶ καλλωπίζονται, ντύνονται ἐπιδεικτικά, περπατοῦν μὲ τέτοιες κινήσεις καὶ τέτοια καμώματα ποὺ νομίζεις πὼς εἶνε νεαρὲς κοπέλλες. Αὐτές, ὄχι ἕνα χρόνο ἢ δύο ἢ τρία χρόνια, οὔτε μῆνες οὔτε βδομάδες δὲν περιμένουν, καὶ ἔρχονται σὲ δεύτερο γάμο ἢ καὶ τρίτο καὶ τέταρτο. Ἄλλες πάλι, οἱ ζωντοχῆρες, ἐνῷ ὁ ἄντρας τους δὲν ἔχει πεθάνει ἀλλὰ τὸν ἔχουν διώξει, ζοῦν μὲ ὁποιονδήποτε ἄλλον καὶ περιφέρουν τὰ αἴσχη τους ἀναιδῶς. Γνωρίζουμε ἀπὸ τὴν ἱστορία, ὅτι χῆρες διεστραμμένες τάραξαν τὸν κόσμο. Αὐτὲς δὲν εἶνε ἄξιες νὰ ὀνομάζωνται χῆρες. Καὶ –γιὰ νὰ μὴν εἴμαστε ἄδικοι–τὸ ἴδιο ἀντιστοίχως ἰσχύει καὶ γιὰ τοὺς ἄντρες. Καὶ αὐτὴ ἡ φύσις διαμαρτύρεται ἐναντίον τους. Λέει κάπου ὁ μέγας Βασίλειος· Ἐσὺ ἡ γυναίκα ἢ ὁ ἄντρας, ποὺ ἀκόμα δὲν χώνεψαν τὰ κόκκαλα τοῦ συζύγου ἢ τῆς συζύγου σου καὶ τρέχεις νὰ συνάψῃς νέες γνωριμίες καὶ νὰ ἔλθῃς σὲ ἄλλο γάμο, ἔλα νὰ σοῦ δείξω ὅτι πολὺ ἀνώτερα ἀπὸ σένα εἶνε τὰ ζῷα. Καὶ φέρνει ὡς παράδειγμα τὰ τρυγόνια, ποὺ εἶνε ὑπόδειγμα συζυγικῆς ἀφοσιώσεως· ἂν ὁ κυνηγὸς χτυπήσῃ τὸ ἕνα, τὸ ἀρσενικὸ ἢ τὸ θηλυκό, τὸ ἄλλο δὲν ζευγαρώνει πλέον μὲ ἄλλο τρυγόνι. Καὶ προχθὲς οἱ ἐφημερίδες ἔγραφαν, ὅτι σὲ κάποια λίμνη ζοῦσε ἕνα ζευγάρι κύκνων, τοὺς ἔβλεπαν ὅλοι καὶ χαίρονταν· ἀλλὰ μιὰ μέρα ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς δύο κύκνους πνίγηκε, καὶ κατόπιν ὁ ἄλλος δὲν ἔφαγε πλέον τροφή· ἔμενε θλιμμένος, καὶ σὲ λίγες μέρες πέθανε. Καὶ τὰ ζῷα λοιπὸν γίνονται διδάσκαλοι στὸν ἄνθρωπο. Σπάνιο δυστυχῶς τὸ παράδειγμα γυναίκας ποὺ νὰ μένῃ ἀφωσιωμένη στὴ μνήμη τοῦ ἀνδρός της, καὶ σπάνιο τὸ παράδειγμα ἀνδρὸς ποὺ νὰ μένῃ ἀφωσιωμένος στὴ μνήμη τῆς γυναίκας του. Αὐτὸ εἶνε ἕνα ἠθικὸ μεγαλεῖο, ἕνα θαῦμα. Γι᾽ αὐτὸ ὄχι μόνο τὸ Εὐαγγέλιο ἀλλὰ καὶ ἄλλα ἀρχαῖα κείμενα ἐγκωμιάζουν γυναῖκες ποὺ χήρευσαν σὲ νεαρὴ ἡλικία καὶ ἔμειναν ἀφωσιωμένες στὴ μνήμη τῶν συζύγων τους. Γι᾽ αὐτὲς εἶνε ἐδῶ ὁ λόγος. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει στὸν Τιμόθεο· «Χήρας τίμα τὰς ὄντως χήρας», νὰ τι μᾷς τὶςχῆρες ἐκεῖνες ποὺ πραγματικὰ εἶνε χῆρες (Α΄ Τιμ. 5,3). Μὰ ὑπάρχουν ἆραγε, θὰ ρωτήσετε, τέτοιες; Ὑπῆρξαν, ὑπάρχουν καὶ θὰ υπάρχουν.
Ἂν θέλετε παραδείγματα, ἀνοῖξτε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Ὅταν ὁ οὐρανὸς εἶχε κλείσει καὶ τὰ πηγάδια κ᾽ οἱ βρύσες εἶχαν ξεραθῆ κ᾽ οἱ ἄνθρωποι πέθαιναν, ὁ προφήτης Ἠλίας πῆρε τὸδρόμο καὶ πῆγε μακριά. Βρῆκε ὅλα τὰ σπίτια κλειστά. Ἡ μοναδικὴ πόρτα ποὺ τοῦ ἄνοιξε ἦταν μιᾶς χήρας στὰ Σαρεπτὰ τῆς Σιδῶνος. Δὲν εἶχε τίποτα παρὰ μόνο λίγο ἀλεύρι καὶ λίγο λάδι. Δέχτηκε ὅμως τὸν προφήτη, τὸν φιλοξένησε, κι ὁ Θεὸς εὐλόγησε τὸ ἀλεύρι καὶ τὸ λάδι της καὶ δὲν τελείωναν (βλ. Γ΄ Βασ. κεφ. 17o)
Ἂν ἀνοίξετε τὸ Εὐαγγέλιο, θὰ δῆτε ὅτι ὁ Λουκᾶς περιγράφει μιὰ ἄλλη εὐλογημένη χήρα (βλ. Λουκ. 2,22-38). Ὅταν ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος πῆγε μὲ τὸ Θεῖο βρέφος καὶ σαράντισε στὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος, τοὺς ὑποδέχθηκε ὁ Συμεὼν ὁ ὁποῖος πῆρε στὴν ἀγκάλη του τὸν Χριστό, καὶ κοντά του ἦταν μιὰ γυναίκα 84 ἐτῶν, ἡ προφῆτις Ἄννα. Εἶχε ζήσει μὲ τὸν ἄντρα της μόνο 7χρόνια, κι ὅταν ἐκεῖνος πέθανε αὐτὴ ἀφωσιώθηκε ἐξ ὁλοκλήρου στὴ λατρεία τοῦ Θεοῦ. 60 χρόνια νήστευε καὶ προσευχόταν· περίμενε πότε νὰ δῇ τὸ Χριστὸ καὶ μετὰ νὰ πεθάνῃ.
⃝Κάπου ἀλλοῦ στὸ Εὐαγγέλιο ὁ Χριστὸς ἐγκωμιάζει μιὰ ἄλλη χήρα. Παρακολουθοῦσε στὸ ναὸ αὐτοὺς ποὺ ἔρριχναν τὸν ὀβολό τους στὸ κουτὶ τοῦ ἐλέους· κι ὅταν εἶδε αὐτὴ τὴ χήρα νὰ ῥίχνῃ μόνο «δύο λεπτά», εἶπε· Αὐτὴ ἡ φτωχὴ χήρα ἔρριξε περισσότερα ἀπ᾽ ὅλους, γιατὶ ἔδωσε ὅ,τι εἶχε, ὅλη τὴν περιουσία της (βλ. Μᾶρκ. 12,41-44. Λουκ. 21,1-4).
⃝ Θέλετε, ἀγαπητοί μου, ἕνα ἀκόμα παράδειγμα; Σήμερα ἀκούσαμε τὴ θεία λειτουργία ποὺ εἶνε ἕνα μεγαλούργημα. Ποιός ἔγραψε τὴ θεία Λειτουργία; Ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Κι ὁ Χρυσόστομος ἀπὸ ποῦ βγῆκε; Γεννήθηκε ἀπὸ μία γυναίκα, τὴν ἁγία Ἀνθοῦσα. Αὐτὴ ἦταν «ὄντως χήρα» (ἔ.ἀ.). Ὅταν ἦταν 17 χρονῶν, πέθανε ὁ ἄντρας της καὶ ἔμεινε μὲ τὸ μικρὸ Ἰωάννη μωρὸ στὴν κούνια. Τὴν ζήτησαν πολλοὶ σὲ γάμο· ἀρνήθηκε κι ἀφωσιώθηκε στὸ παιδί της. Ἂν σήμερα ἔχουμε Χρυσόστομο, τὸ χρωστᾶμε σ᾽ αὐτήν. Κάποιος διδάσκαλος τοῦ ἀρχαίου κόσμου, ὅταν ἄκουσε τὴν περίπτωσί της, θαύμασε καὶ εἶπε· «Ὤ τί γυναῖκες ὑπάρχουν στοὺς Χριστιανούς!». Τέτοια παραδείγματα ὑπάρχουν στὴν ἁγία Γραφὴ καὶ στὴν ἱστορία. Σήμερα; θὰ ρωτήσετε. Ἂς δοξάσουμε τὸ Θεό· καὶ στὴ γενεὰ αὐτή, τὴ μοιχαλίδα καὶ ἁμαρτωλό (πρβλ. Μᾶρκ. 8,38), ἔχει ὁ Θεὸς τὰ ἐκλεκτά του πρόσωπα. Ὑπάρχουν καὶ σήμερα γυναῖκες «ὄντως χῆραι». Τὰ ὀνόματά τους δὲν τὰ βλέπεις γραμμένα στὶς ἐφημερίδες· εἶνε γνωστὰ στὸ Θεό. Μιὰ μέρα «οἱ δίκαιοι ἐκ λάμψουσιν ὡς ὁ ἥλιος» (Ματθ. 13,43)· τότε θὰ λάμψουν κι αὐτές. Λάμπουν ἤδη, χαίρουν ἐκτιμήσεως. Ὡρισμένες χήρευσαν πολὺ νεαρές. Μποροῦσαν νὰ ἔλθουν σὲ δεύτερο γάμο, ἀλλὰ δὲν ἦλθαν. Παρέμειναν ἔτσι, φτωχές. Καὶ βλέπουμε γυναῖκες ἡλικιωμένες νὰ σκουπίζουν καὶ σφουγγαρίζουν σὲ ὑπουργεῖα, νοσοκομεῖα, ἐπιχειρήσεις, γραφεῖα, μένοντας ἀφωσιωμένες στὰ παιδιά τους. Εἶνε ἀξιοθαύμαστες. Ὑπάρχουν λοιπόν· μπορῶ νὰ σᾶς δείξω στρατηγοὺς καὶ καθηγητὰς ποὺ ἀναφέρουν τὸ ὄνομα τῆς χήρας τῆς μάνας τους καὶ κλαῖνε. Λίγες εἶνε αὐτές, μὰ ἔχουν ἀξία παραπάνω ἀπὸ μιὰ βασίλισσα. Μακάριο τὸ ἔθνος καὶ ἡ κοινωνία ποὺ ἔχει τέτοιες γυναῖκες. Τί νὰ τὰ κάνετε τὰ διπλώματα, τὴ μόρφωσι, τὰ πιάνα, τὶς γλῶσσες; Δῶστε μου γυναῖκες σὰν τὴν ἁγία Ἀνθοῦσα καὶ τὴν προφήτιδα Ἄννα! Παραπάνω ἀπὸ σχολειὰ καὶ πανεπιστήμια καὶ ἀκαδημίες, ἡ γυναίκα δημιουργεῖ πολιτισμό, πλάθει ἔθνη. Ὅλοι αὐτοὶ ποὺ ἔσωσαν τὸ ἔθνος, ὅλοι μέσα τους ἔχουν τὴν εἰκόνα μιᾶς τίμιας μάνας, ἐνώπιον τῆς ὁποίας πρέπει νὰ ὑποκλίνεται ὁ καθένας. Ἂς δοξάζουμε τὸ Θεό, γιατὶ καὶ στὴ γενεά μας δὲν ἐξέλιπε ἡ ἀρετὴ καὶ τὸ φῶς τὸ ἅγιο, τὸ ὁποῖο εἴθε νὰ φωτίζῃ κάθε ἄνθρωπο στὴν ἀλήθεια καὶ στὴ ζωή.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος-
Greek